روش های درمان ASD

سوراخ بین دهلیزهای قلب ، یکی از بیماریهای مادرزادی شایع است که عمدتاً در زمان کودکی تشخیص داده می شود. با این حال تعداد قابل توجهی از این بیماران علایم شان به صورت تاخیری ظاهر شده و در سنین جوانی و حتی میانسالی تشخیص داده می شود به طوری که شایعترین بیماری مادرزادی قلب که در سنین بالا تشخیص داده می شود ، همین سوراخ بین دهلیزی یا ASD است.

بعد از تشخیص ASD مهم ترین موضوع در مورد نحوه درمان آن است. اینکه چه زمانی و به جه روشی باید این بیماری را درمان کرد ، موضوع این نوشته است.

آیا باید ASD را حتماً درمان کرد؟

 پاسخ این پرسش "بله" است. بجز در سال اول زندگی که احتمال دارد سوراخ ASD کوچک و بدون علامت به صورت خودبخودی بسته شود ، در بقیه موارد این بیماری احتیاج به درمان دارد. به صورت یک قانون کلی ASD در هر سنی و در افراد با علایم بیماری و همچنین در افرادی که علایم بیماری را ندارند و سوراخ قلب آنها به صورت اتفاقی کشف شده است ، باید بسته شود.

عدم درمان ASD در کوتاه مدّت با خطر آریتمی های قلبی و عبور لخته های خون از ASD و آمبولی به اعضای مهم بدن از جمله سکته های مغزی همراه است. همچنین عدم درمان بیماری در طولانی مدّت به افزایش فشار شریان ریوی و نارسایی قلب راست منجر خواهد شد که به نوبه خود از عوارض مهم و تقریباً برگشت ناپذیر قلبی هستند. به همین دلیل در تقریباً تمام موارد توصیه به درمان و بستن سوراخ قلبی می شود ، حتی در موارد کوچک و با Qp/Qs کمتر از 1/5.

👈 بیشتر بدانیم:مفهومQp/Qs 🔗

انواع مختلف ASD

 ASD  چهار نوع مختلف دارد که روش های درمان هر کدام از آنها با هم متفاوت هستند. انواع ASD بر اساس محل سوراخ شدن دیواره بین دو دهلیز تعیین می گردد.

ASD اولیه

این نوع از بیماری به دلیل عدم تشکیل دیواره اولیه سپتوم در دوران جنینی ایجاد می شود. سپتوم بین دهلیزی در زمان جنینی به صورت دو دیواره اولیه و ثانویه که به ترتیب زمانی تشکیل می شوند ، تکامل پیدا می کند. عدم رشد دیواره اولیه موجب ایجاد سوراخ بین دهلیزی از نوع اولیه یا "پریمیوم" می گردد.

این نوع از ASD در محل تلاقی دریچه های تریکوسپید و میترال و همچنین محل اتصال دیواره بین دو بطن راست و چپ قرار دارد. به همین دلیل افرادی که ASD پیمیوم یا اولیه دارند ، در کنار ASD سایر اختلالات ساختمانی قلب را هم دچار می شوند و بیماری آنها از شدت بیشتری برخوردار است.

ASD ثانویه

عدم تشکیل یا رشد ناقص دیواره ثانویه یا "سکندوم" دهلیزی عامل ایجاد این بیماری است. این نوع از ASD در مرکز دیواره بین دو دهلیز قرار دارد و در اغلب موارد به صورت ایزوله دیده می شود و همراهی بیماریهای دیگر قلبی با این نوع از بیماری نامحتمل است. ASD ثانویه شایعترین نوع این بیماری و در عین حال خوش خیم ترین نوع ASD  بشمار میرود.

ASD سینوس وریدی

ناحیه ای قسمت خلفی دهلیز راست که سیاهرگ های فوقانی SVC و تحتانی IVC به دهلیز راست وارد می شوند، ناحیه سینوسی دهلیز نام دارند. اگر سوراخ بین دهلیزی در این ناحیه باشد ، ASD  از نوع سینوس وریدی خواهد بود.

این نوع از ASD شیوع بسیار کمی دارد ولی میزان همراهی آن با سایر بیماریهای قلبی مانند جابجایی سیاهرگ های ریوی بین دو دهلیز بسیار زیاد است.

ASD سینوس کرونری

سینوس کرونری در اصل سیاهرگ اصلی قلب است که خون تیره و فاقد اکسیژن مصرف شده در عضلات قلب را به دهلیز راست می ریزد. محل عبور این سینوس از ناحیه تحتانی دیواره بین دو دهلیز است. این نوع از نقص دیواره ای اگرچه نادر است ولی می تواند با در هم آمیختن خون  تیره وارد شده به دهلیز راست و خون روشن داخل دهلیز چپ ، علایم ASD را ایجاد نماید. این نوع از بیماری با احتمال زیادی با سایر اختلالات داخل قلبی همراهی دارد.

تشخیص نوع ASD و تعیین روش درمان تا حد زیادی به نتایج اکوی قلب به ویژه اکو از راه مری وابسته است.

اهمیت اکو مری

 بیماری از هر روشی که تشخیص داده شده باشد ، برای درمان احتیاج به اکو مری دارد.

👈 بیشتر بدانیم: اکو از راه مری 🔗

اکو مری هم می تواند ASD را تشخیص دهد و هم نوع آن را مشخص نماید. و هم اینکه با استفاده از اکو مری است که مشخص می شود آیا سوراخ بین دو دهلیز مناسب برای بستن با استفاده از اینترونشن و وسایل داخل قلبی است یا اینکه احتیاج به عمل قلب باز دارد.

علاوه بر تشخیص در زمان درمان ASD چه به روش اینترونشن و چه به روش جراحی ، لازم است حین درمان از نظر راهنمایی بستن سوراخ و تایید تکمیل درمان مجدداً اکو مری تکرار شود و درمان ASD هم با راهنمایی و گاید اکو مری انجام می شود.

برای درمان ASD هیچ روش دارویی وجود ندارد و تنها راه درمان آن انجام اینترونشن یا عمل جراحی است.

به صورت کلی ASD از نوع اولیه، سینوس وریدی و سینوس کرونری برای درمان احتیاج به جراحی و عمل قلب باز دارند و تنها ASD از نوع ثانویه است که در شرایط خاصی امکان دارد به وسیله اینترونشن و بدون عمل قلب باز ، بسته شود. این شرایط عبارتند از:

1- سوراخ سپتوم دهلیزی دیواره مناسب برای قراردادن وسایل مسدود کننده را داشته باشد.

2- در شرایط خاصی علیرغم نبود دیواره مربوط به آئورت که در قسمت قدامی سوراخ قلبی قرار دارد هم می توان اینترونشن را انجام داد.

3- قطر سوراخ قلبی حداکثر تا 35 میلی متر باشد.

4- سایر اختلالات داخل قلبی ، چه مادرزادی و چه غیر مادرزادی که احتیاج به عمل جراحی همزمان دارند، وجود نداشته باشد.

اینترونشن برای درمان ASD

 روشهای اینترونشن و کمتر تهاجمی هم از نظر تجهیزات و هم کیفیت درمان پیشرفت های بسیار خوبی داشته اند و در حال حاضر به عنوان یکی از روشهای مطمئن و کمخطر برای درمان بیماریهای مادرزادی قلب به ویژه ASD محسوب می شوند. اصول کار اینترونشن به این صورت است که با استفاده از یکی از سیاهرگ های محیطی مانند سیاهرگ فمورال در ناحیه کشاله ران ، لوله های باریکی بنام "کاتتر" ، به سمت قلب هدایت می شوند. این کاتترها با استفاده از گاید فلوروسکوپی که به وسیله دستگاه آنژیوگرافی صورت می گیرد ، از سوراخ قلب عبور داده می شوند. در ادامه با استفاده از راهنمایی اکو مری که همزمان با اینترونشن صورت می گیرد ، وسیله کوچکی که شبیه به چتر است در دو طرف سوراخ قرار داده شده و سوراخ قلب مسدود می شود.

 این وسیله -که اصطلاحاً به دلیل اولین وسیله ابداعی از این نوع ، آمپلاتزر هم نامیده می شود- در طول 6 ماه بعد به وسیله لایه ای از سلولهای لایه داخلی قلب ، پوشانده شده و به جزیی از دیواره قلب تبدیل می شود.

این پروسیجر در شرایط بی حسی صورت می گیرد و در جریان اینترونشن برای انجام اکو مری و کاهش استرس بیمار از داروهای بی حسی و آرام بخش استفاده می گردد. اینترونشن در اطاق آنژیوگرافی انجام می شود و طول عمل در حدود نیم تا یکساعت است.

عمل جراحی

 در ASD غیر از نوع سکندوم و همچنین مواردی از سکندوم که شرایط اینترونشن را نداشته باشند ، انتخاب روش درمان جراحی قلب باز است.

در این روش معمولاً از وسط جناغ سینه یا از راه عضلات بین دنده ای سمت چپ ، قفسه سینه باز می شود تا راه دسترسی به دهلیزهای قلب و دیواره بین آنها ایجاد شود. سپس سوراخ بین دهلیزی به وسیله یک پچ دوخته شده و ترمیم می شود. برای اطمینان از ترمیم کامل ضایعه لازم است تا در پایان عمل و قبل از دوختن قفسه سینه ، اکو مری انجام شود.

 میزان موفقیت با هر یک از روشهای اینترونشن و جراحی قلب باز بالای 95درصد است و نتایج بلند مدّت این روشها نشان داده اند که اگر ترمیم ASD در مراحل اولیه و قبل از ایجاد عوارض قلبی انجام شود می تواند طول عمر با کیفیت در حد افراد عادی و بدون بیماری قلبی ایجاد نماید.