داروهای مورد استفاده در نارسایی قلب متنوع و از گروه های مختلف دارویی هستند که هر کدام اثرات متفاوت و مخصوص به خود را دارند. نکته قابل توجه این که در مورد نارسایی قلب دارویی که باعث بهبودی و درمان بیماری شود وجود ندارد و به جای درمان بیماری ، بیشتر بحث بر سر "کنترل" بیماری و علایم ناشی از آن است. طبیعتاً غیر از موارد گذرا و قابل برگشت نارسایی قلبی در بقیّه موارد اگر اقدامات مراقبتی و کنترلی دارویی و غیردارویی قطع شود یا کاهش داده شود، مجدداً علایم بیماری برخواهد گشت. لذا در مورد نارسایی قلبی باید مراقبت مداوم و پیگیر داشت و هرگونه تغییر در نوع و میزان داروها باید تحت نظر پزشک معالج صورت گیرد.

نارسایی قلب

👈 بیشتر بدانیم: درمان نارسایی قلبی🔗

داروهای مورد استفاده در کنترل نارسایی قلبی، در مراحل مختلف بیماری متفاوت هستند و بسته به شدّت بیماری و عامل ایجاد کننده آن، می توان از داروهای مختلفی استفاده کرد.

نارسایی حادّ قلبی

در نارسایی حادّ قلبی و در شرایطی که نارسایی قلب بسیار شدید باشد و تجمّع بسیار زیاد مایع در ریه ها مانع تنفّس و اکسیژن رسانی به بدن شود، یا افت فشارخون شدید وجود داشته باشد، بیمار در بخش ویژه بستری شده و از داروهای تزریقی برای درمان شرایط وخیم و "ادم ریه" وی استفاده می شود. مانند:

  • داروهای ادرارآور مانند فورزماید (لازیکس).
  • داروهای گشاد کننده عروق مانند نیتروگلیسرین.
  • داروهای تقویت عضلات قلب مانند آدرنالین ، نورآدرنالین ، دوپامین ، دوبوتامین و میلرینون.
  • در مرحله حاد بیماری شاید لازم باشد بیمار اکسیژن دریافت نماید یا به دستگاه های کمک تنفسی (ونتیلاتور) متصل شود.

نارسایی قلبی مزمن

در شرایط پایدار و بعد از برطرف شدن شرایط حادّ بیماری از داروهای خوراکی برای درمان و کنترل نارسایی قلب استفاده می شود. 

برخی از این داروها در درمان نارسایی قلب ضروری هستند و استفاده منظم از آنها - حتی زمانی که بیمار علایم نارسایی قلب را ندارد - موجب بهبود کارکرد قلب و افزایش طول عمر بیمار می شود. در برخی موارد پزشک در حین بررسی قلب به دلیل دیگر یا در روند چکاپ سلامت قلب متوجه نارسایی قلب می شود ، بدون آن که فرد علایمی از نارسایی قلب داشته باشد. مطالعات متعدد علمی نشان داده اند که استفاده از برخی داروها حتی در مرحله بی علامت نارسایی قلب هم موجب بهبود عملکرد قلب و افزایش طول عمر فرد می گردند. لذا این افراد و تمام بیماران با نارسایی قلبی باید این داروها را استفاده نمایند ، مگر این که به دلیل فشارخون پایین یا دلایل دیگر توسط پزشک تجویز نشده باشد. مانند:

داروهای مهارکننده ACE

داروهای خانواده مهار کننده ACE از قبیل کاپتوپریل ، لیزینوپریل ، انالاپریل. این داروها موجب کاهش فشار عروق و کم کردن نیروی مقاوم در برابر قلب می شوند و موجب می شوند تا قلب راحت تر خون را از قلب خارج نماید. از این داروها مشترکاً می توان برای درمان فشارخون بالا که در بیماران نارسایی قلب هم به وفور دیده می شود ، استفاده کرد.

داروهای گروه ARB

داروهای خانواده ARB از قبیل لوزارتان هم با مکانیسم اثری مشابه با داروهای خانواده مهار کننده آنزیم  ACE به کاهش علایم نارسایی قلب کمک می کنند.

داروهای گروه MRA

داروهای MRA  از قبیل اسپیرنولاکتون (آلداکتون) ، اپلرنون. این داروها از یک طرف خاصیت ادرار آوری دارند و آب جمع شده در بدن را دفع می کنند و از طرف دیگر باعث کاهش آسیب به بافت قلب و کاهش فیبروز آن می شوند و در درازمدت به ویژه در بیماران دیابتی به کاهش مرگ و میر و ناتوانی قلب کمک می کنند.

نکته مهم: بیمارانی که از دسته داروهای فوق استفاده می کنند ، به ویژه چند دارو با هم ، باید مواظب افزایش بیش از حد پتاسیم خون خود باشند.

مهارکننده‌های گیرنده بتا

داروهای خانواده بتابلوکر از قبیل : کارودیلول ، متورال سوکسینات و بیزوپرولول. این دسته از داروها با کاهش تعداد ضربان قلب و جلوگیری از افزایش آن با فعالیت ، موجب کاهش نیاز قلب به اکسیژن و افزایش بازده انقباضی سلول های قلبی می شوند.

گروه دیگری از داروها هستند که بر حسب نیاز و علایم بیمار تجویز می شوند و پزشک بعد از بررسی و معاینه بیمار شاید مقدار آنها را کاهش یا افزایش دهد و یا حتی مصرف آنها را قطع نماید مانند:

داروهای ادرار آور

داروهای ادرار آور از قبیل فورزماید ، تریامترن و هیدروکلرتیازید. این داروها با دفع سدیم و نمک از بدن موجب دفع آب از کلیه ها و کاهش احتباس آب در بدن می گردند. طبیعتا در بیمارانی که در مصرف نمک دقت نمی کنند ، مقادیر بیشتری از این داروها نیاز خواهد بود و به نسبت کاهش مصرف سدیم و نمک از میزان مورد نیاز این دسته از داروها هم کاسته خواهد شد.

دیگوکسین

داروهای محرک قلب از قبیل دیگوکسین. این دارو با مکانیسم پیچیده ای باعث افزایش قدرت انقباضی قلب می گردد ، لیکن با توجه به اینکه اگر بیش از مقدار لازم برای بدن مصرف شود ، عوارضی مانند آریتمی می تواند داشته باشد لازم است بیماران به صورت دوره ای -مثلا هر دو ماه یکبار- میزان داروی موجود در خون را اندازه گیری نمایند تا براساس آن میزان مصرف دارو تنظیم گردد. این دارو جزء داروهای حساس بوده و در مصرف آن باید از مصرف کمتر یا بیشتر از حد توصیه شده احتیاط نمود.

البته در کنار داروهای مورد نیاز برای درمان نارسایی قلب لازم است لازم است بیماران سایر داروهایی را که پزشک معالج برای درمان سایر بیماری های قلبی تجویز کرده است را هم مصرف نمایند. اگرچه با افزایش تعداد داروهای مصرفی احتمال تداخل دارویی به ویژه در افراد مسن افزایش پیدا می کند ولی برای برخی بیماری های خاص از قبیل تنگی عروق کرونر ، دریچه های مصنوعی ، فشارخون بالا ، بالا بودن چربی خون ، دیابت و درمان لخته وریدهای پا یا آمبولی ریه داروهای دیگری لازم است که باید تحت نظر پزشک معالج ادامه یابند.

احتیاط !!

 بیمارانی که نارسایی قلب دارند قبل از شروع هر داروی جدیدی (توسط سایر پزشکان و برای سایر بیماریها) باید برای جلوگیری از تداخل دارویی با پزشک معالج خود مشورت نمایند.

برخی از داروها هم هستند که برای نارسایی قلب مضر هستند و مصرف آنها حتی برای کوتاه مدت می تواند موجب از کنترل خارج شدن علایم بیماری و بدحال شدن بیماران با نارسایی قلب گردند ، از جمله:

داروهای بلوک کننده کلسیم بنام وراپامیل و دیلتیازم

داروهای بلوک کننده رسپپتورهای بتا مانند پروپرانولول ، آتنولول

داروهای NSAID که برای برطرف کردن درد استفاده می شوند شامل دیکلوفناک ، ایبوبروفن ، سلکوکسیب ، ایندومتاسین و ناپروکسن.

داروهای شیمی درمانی

دکتر امیرفرهنگی - کلینیک قلب من