آیا قهوه کلسترول خون را افزایش می دهد؟!

قهوه یک نوشیدنی محبوب است که بصورت گسترده ای در کشورهای مختلف جهان مورد استفاده قرار می گیرد. قهوه از دیرباز در ایران هم مورد استفاده بوده است و به ویژه در سالهای اخیر بیشتر از قبل مورد توجّه افراد و جوانان قرار گرفته است.

بیشتر افراد قهوه را به افزایش توجّه و کم کردن خواب و از بین بردن خستگی و خواب آلودگی آن می شناسند و معتقدند که می تواند به افزایش انرژی کمک کند. تحقیقات نشان می دهد که علاوه بر اینها قهوه می تواند آنتی اکسیدان ها و برخی مواد مغذی را نیز برای سلامتی شما فراهم کند. در سالهای اخیر گزارش های متعددی از بی ضرر بودن و در عین حال مفید بودن قهوه برای سلامت قلب و عروق منتشر شده است و نشان داده شده که مصرف قهوه می تواند به کنترل فشارخون، کاهش ابتلا به نارسایی قلب و بیماریهای عروق کرونر قلب منجر شود.

👈 بیشتر بدانیم: قهوه و قلب 🔗

اما قهوه می تواند اثرات منفی هم داشته باشد. قهوه می تواند به طور بالقوه باعث بی خوابی، بی قراری و ناراحتی معده شود، به خصوص اگر بیش از حد مصرف شود. هم چنین گزارشاتی از افزایش قند خون و بالا رفتن کلسترول خون به دنبال مصرف قهوه وجود دارد. مطالعاتی که نشان می‌دهد در صورت داشتن کلسترول بالا ممکن است مصرف قهوه برای شما مفید نباشد.

قهوه بخش اصلی نوشیدنی روزانه بسیاری از مردم است و سوال اینجاست که آیا فواید قهوه بیشتر از خطرات آن است؟ و اگر خطرات وجود دارد، آیا راه‌هایی برای کاهش آن‌ها وجود دارد؟

قهوه فیلتر نشده و کلسترول

وقتی صحبت از فواید و خطرات قهوه می شود، نحوه تهیه یک فنجان می تواند تفاوت زیادی ایجاد کند.

انواع مختلفی از قهوه وجود دارد، اما اساساً آنها به دو روش تهیه می شوند: فیلتر شده و بدون فیلتر. قهوه های فیلتر شده رایج ترین روش تهیه قهوه است و شامل دم کردن قهوه از طریق فیلتر - عمدتاً فیلترهای کاغذی - است. قهوه‌های بدون فیلتر که به عنوان قهوه‌های آب‌پز نیز شناخته می‌شوند، از فیلتر استفاده نمی‌کنند و شامل قهوه‌های اسپرسو، ترکی و قهوه‌های فرانسوی می‌شوند.

به طور کلی، قهوه بدون فیلتر خطرات بالقوه بیشتری را در صورت ابتلا به چربی خون (چربی خون بالا، از جمله کلسترول) در شما ایجاد می کند.

یک بررسی در سال 2012 در مجله اروپایی تغذیه بالینی، با ارزیابی 12 مطالعه مختلف با بیش از 1000 شرکت‌کننده، به این نتیجه رسید که مصرف منظم قهوه بدون فیلتر کلسترول کلی (TC) و کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) را افزایش می‌دهد. به گفته محققان، این اثرات وابسته به دوز بود، به این معنی که مصرف بیشتر قهوه بدون فیلتر با افزایش TC و LDL مطابقت دارد. در مقابل، نوشیدن قهوه فیلتر شده تأثیر قابل توجهی بر سطوح TC یا LDL نداشت.

یک مطالعه دیگر هم نشان می دهد که مصرف زیاد قهوه با افزایش انواع خاصی از چربی های های خون ( کلسترول و تری گلیسیرید ) مرتبط است. این مطالعه که در مجله Clinical Nutrition منتشر شده است، به رابطه بین مصرف قهوه گزارش شده توسط افراد و بسیاری از نتایج آزمایش خون مختلف در 362571 نفر پرداخت. محققان بیشتر علاقه مند به ارزیابی این بودند که آیا ارتباطی بین مصرف قهوه و سطوح خونی مواد مرتبط با خطر بیماری قلبی عروقی از جمله لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL یا کلسترول "بد")، لیپوپروتئین با چگالی بالا (HDL یا HDL). "خوب") کلسترول، کلسترول تام و تری گلیسیرید وجود دارد یا نه؟

محققان یک رابطه وابسته به دوز بین مصرف قهوه و چندین فاکتور مختلف خون، از جمله کلسترول LDL و کلسترول کل را کشف کردند. بالاترین سطوح این لیپیدها در شرکت‌کنندگانی مشاهده شد که بیش از شش فنجان قهوه در روز می‌نوشیدند و با کاهش مصرف قهوه این میزان، کاهش پیدا می کرد. هر فنجان قهوه مصرف شده روزانه با افزایش میانگین کلسترول LDL 1.26 میلی گرم در دسی لیتر و افزایش متوسط کلسترول کل 1.62 میلی گرم در دسی لیتر مرتبط بود.

محققان حدس زدند که ارتباط بین قهوه و کلسترول ممکن است در ترکیبی به نام کافستول وجود داشته باشد. این ماده در سطوح بالاتری در انواع قهوه بدون فیلتر مانند قهوه فرانسوی، قهوه ترکی و یونانی یافت میشود. کافستول در انواع فیلتر شده و فوری قهوه وجود ندارد.

نکته بسیار مهم در این مطالعات این بود که میزان افزایش کلسترول خون و کلسترول LDL در افرادی که سیگار می کشیدند، بیشتر از بقیّه افراد بود. به این صورت که افراد سیگاری که از قهوه های بدون فیلتر استفاده می کردند، میزان افزایش کلسترول بیشتری را تجربه کرده بودند.

به همان اندازه که این یافته ها جالب هستند، اما باید توجه داشت که در همه مطالعات هم به این نحو نبوده است. به عنوان مثال یک کارآزمایی کوچک اما دقیق نتوانست ارتباطی بین مصرف منظم قهوه بدون فیلتر - در این مورد قهوه ترک - و افزایش چربی خون پیدا کند. چه این که قهوه با خامه مصرف شود یا نه یا اگر فرد سیگاری یا غیرسیگاری باشد، ارتباطی مابین مصرف قهوه فیلتر نشده و کلسترول خون وجود نداشته است.

اثرات بالینی

بر اساس مجموعه تحقیقات فعلی، هیچ پاسخ روشنی در مورد اینکه آیا قهوه به تنهایی بر سطح کلسترول تأثیر مخربی می گذارد، وجود ندارد. مانند همه چیزهای مرتبط با کلسترول و بیماری قلبی، علل پیچیده هستند و ترکیبی از رژیم غذایی، ورزش، ژنتیک و عادات سبک زندگی را شامل می شوند.

در این مورد توجّه به دو نکته ضروری است:

یکی اینکه میزان افزایش کلسترول با مصرف قهوه بسیار کم است. به عنوان مثال در یک مطالعه که در بالا هم اشاره شد، میزان افزایش کلسترول خون در حد1.26 میلی گرم در دسی لیتر است که این میزان برای سطح کلی کلسترول خون که در حدود 200 میلی گرم در دسی لیتر است، زیاد مهم و تأثیرگذار نیست.

نکته دوّم اینکه در حالی که این احتمال وجود دارد که قهوه سطح کلسترول شما را افزایش دهد، این افزایش موجب تغییر در احتمال بروز بیماریهای قلبی نخواهد شد. مطالعات و شواهدی نیز وجود دارد که مصرف روزانه قهوه ممکن است حتی خطر قلبی عروقی شما را تا 15 درصد کاهش دهد. علاوه بر این، هیچ مدرکی مبنی بر اینکه قهوه خطر ابتلا به بیماری های قلبی عروقی را افزایش دهد، وجود ندارد. این موضوع حتی در افرادی که قبلاً سابقه بیماری قلبی داشته اند هم صادق است.

به همین دلیل به نظر میرسد مصرف قهوه علیرغم تغییر بر روی المان هایی مانند کلسترول خون، اثرات بالینی مضرّی برای بدن نداشته باشد یا حتّی با وجود این افزایش در میزان چربی خون، انتظار میرود بروز بیماریهای قلبی کاهش پیدا کند که این موضوع نشان دهنده قدرت پیشگیری کننده قهوه از بروز بیماریهای مهم قلبی است.

سایر اثرات قهوه بر چربی خون

وقتی در مورد کلسترول صحبت می کنیم، به طور کلی فکر می کنیم که "بالا" به معنای "بد" است. در حالی که این موضوع مطمئناً در مورد کلسترول LDL صادق است، افزایش سطح کلسترول HDL به طور کلی یک چیز خوب در نظر گرفته می شود.

از جمله فواید آن اینکه، کلسترول HDL، کلسترول اضافی موجود در خون را جذب می کند و آن را به کبد برمی گرداند و در آنجا کلسترول اضافه سوزانده شده و از بدن خارج می شود. افزایش HDL به طور کلی با کاهش خطر بیماری قلبی و سکته مرتبط است.

یک مطالعه در سال 2020 در مجله تغذیه گزارش داد که اگرچه مصرف زیاد اسپرسو فیلتر نشده، در واقع سطوح کلسرول کلی TC و LDL را در مردان و زنان افزایش می‌دهد، از سوی دیگر باعث افزایش HDL و کاهش سطح تری گلیسیرید خون هم می‌شود. این تغییرات یعنی افایش HDL و کاهش تری گلیسیرید با کاهش خطر بیماری قلبی مرتبط هستند.

همین مطالعه همچنین اشاره کرد که مصرف منظم چای و قهوه فوری هیچ اثر مضری بر پروفایل چربی خون افراد ندارد.

نتیجه گیری

افزایش کلسترول کلی خون و جزء LDL آن با مصرف قهوه فیلتر نشده، امری است که اتفاق می افتد. در این مورد باید در نظر داشت که:

1- میزان تغییر چربی خون بسیار کم بوده و فقط با قهوه فیلتر نشده و در مقادیر مصرف زیاد - ۶ فنجان در روز - دیده می شود.

2- این میزان از افزایش چربی خون نتوانسته است بر سلامت قلب و عروق تأثیرگذار باشد و در مطالعات علمی مصرف قهوه با کاهش بیماریهای قلبی همراه است.

3- اگرچه میزان این افزایش بسیار کم بوده و در مطالعات بالینی نتوانسته است باعث افزایش بیماریهای قلبی شود. با اینحال اگر می خواهید به میزان زیادی قهوه استفاده نمایید، لازم است قبل از آن در مورد چربی خون خود و کنترل آن با پزشک خود مشورت نمایید.