اكو ترانس توراسيك

تقريبا تمام روش های اكوكارديوگرافی از يك اصل پيروی می كنند و آن توليد و تاباندن دسته ای از امواج صوتی با فركانس بسيار بالا به قلب و ثبت امواج برگشت داده شده از قلب است كه تغييرات امواج برگشت داده شده به نسبت امواج تابيده شده به قلب توسط كامپيوتر و نرم افزار اكو تحليل شده و تصاوير ايجاد شده بر روي مانيتور يا كاغذ نمايش داده می شوند.

در ساده ترين روش انجام اكوی قلبی كه به آن اكو از راه قفسه سينه يا "اکوی ترانس توراسيك"(Trans-Thoracic Echo, TTE) گفته می شود ، امواج صوتی از راه قفسه سينه و از فضای بين دنده های قفسه سينه به قلب ارسال می گردد.

در اين روش فرد بر روی تخت اكو خوابیده و در اكثر موارد لازم است تا مختصری به سمت چپ متمايل گردد و به صورت نيمه به سمت پهلوی چپ قرار گيرد. پزشک یا اپراتور انجام دهنده در سمت راست - یا در برخی مراکز چپ - بيمار قرار می گيرد و با یک دست پروب اكو كه همان منبع امواج صوتی است را در فضاي بين دنده اي مناسب قرار مي دهد و با دست دیگر به تنظيم و بررسی تصاوير ايجاد شده بر روي ماشين اكو می پردازد.

گاها لازم است برای بررسی بیشتر قلب و عروق اصلی بدن ، بيمار به صورت طاقباز خوابيده و پاهایش را داخل شكم جمع نمايد و پزشك پروب اكو را بر روی ناحيه پايين جناغ سينه يا بالای شكم قرار دهد (Sub Xiphoid view). همین طور برای بررسی شریان آئورت و سایر قسمت های پایه قلب لازم است سر بیمار مختصری به سمت بالا جابجا شود و دستگاه اکو روی ناحیه بالای جناغ سینه قرار داده شود (Supra Sternal view).

البته ممكن است در برخی موارد و برحسب شرايط اطاق اكو يا تكنسين انجام دهنده مختصر تغييراتی در موارد گفته شده ايجاد گردد ولی اصول كلی اكوی ترانس توراسيك همين است.

زمان معمول براي انجام اكوی ترانس توراسيك در حدود 10 تا 15 دقيقه است. با توجه به سرعت انجام كار و اطلاعات بسيار زيادی كه در يك اكوی ساده به دست می آيد ، امروزه انجام اكو قلبی در كنار معاينه قلب و عروق به يكی از روش های رايج و روتين قلبی تبديل شده است ، چه از جهت تشخيص بيماری های قلبی و چه از نظر اطمينان از سلامت قلب و رد كردن بيماری های مهم قلبی. زمانی كه شما با يك شكايت و ناراحتی مرتبط با قلب مانند تنگی نفس فعاليتی ، درد قفسه سينه يا طپش قلب به پزشك مراجعه می نماييد يا پزشك معالج در معاينه قلب صدا یا سوفل اضافه و غیر طبیعی می شنود ، يا تغييرات خاصی در نوار قلب يا عكس قفسه سينه مشاهده ميكند ، به احتمال زياد برای بررسی بيشتر ، اكوی قلبی يا همان ترانس توراسيك اكو ، لازم خواهد بود.

مهم ترين مواردی كه با اكو قابل يررسی هستند عبارتند از:

قدرت انقباضی قلب: انجام اکو یکی از راه های سریع و نسبتا دقیق برای تعیین میزان عملکرد قلب و بررسی شدت نارسایی عضلات قلبی است. قدرت انقباض قلب معمولا به صورت نرمال ، كسر جهشی قلب يا Ejection Fraction يا همان EF نوشته می شود كه محدوده نرمال آن بين 55 تا 70 درصد است.
شکل کلی قلب و وضعیت حرکت دیواره های قلبی.
ضخامت ديواره قلب از نظر اثر بيماری های مزمن مانند فشارخون بالا يا بيماري های دريچه ای بر روی قلب.
اندازه حفرات قلب: قلب داراي چهار حفره اصلی است كه يك بطن و دهليز در سمت راست و يك بطن و دهليز در سمت چپ است. اكو در تشخيص بزرگ شدن حفرات قلب يا وجود لخته خون يا تومور داخل حفرات قلبی ، بسيار دقيق و كمك كننده است.
شايد بتوان گفت روش اصلی بررسی دريچه های قلب و تشخيص بيماری های آنها اعم از تنگي يا گشادی دريچه ها ، اكو است. اكوكارديوگرافی و استفاده از مداليته داپلر و رنگ دادن به جريان خون دريچه ها روش استاندارد تشخيص بيماری های دريچه ای قلب است.
عروق اصلی كه از قلب خارج می شوند (آئورت كه به سمت بدن خونرسانی می كند و شريان ريوی كه به سمت ريه ها مي رود) ، در اكو ترانس توراسيك قابل دسترسی بوده و می توان اندازه و فشار داخل آنها را بررسی نمود.
لايه های اطراف قلب هم از نظر تجمع مايع يا سفت شدن آنها به راحتی با اكو قابل ارزيابی می باشند.

برای انجام اكو به نكات زير توجه كنيد:

انجام اكو برای قلب يا بدن هيچ عارضه شناخته شده ای ندارد و انجام آن در بالغين و اطفال فاقد عارضه می باشد.
اكو در دوران بارداری و براي جنين فاقد عارضه است و حتی براي تشخيص بيماری های جنيني از اكو استفاده می شود.
پوشيدن لباس راحتی با توجه به لزوم انجام اكو از فضای بين دنده های جلو قفسه سينه ، ضروری است. هم چنين وجود موهای سينه زياد در آقايان می تواند مانع انجام اكوی با كيفيت گردد.
برای اكو ناشتا بودن لازم نيست. البته براي نوع خاصی از اكو كه "اكو از راه مری" است بايد ناشتا باشيد.
در هنگام اكو برای از بين بردن هوای بين دستگاه و پوست از ژل های خاصی استفاده می شود كه ضرری برای پوست يا بدن ندارند.

همانند هر تست تشخيصی پزشكی انجام اكو موارد لازم و اصطلاحا انديكاسيون های خودش را دارد و حتما بايد با تشخيص پزشك و در كنار معاينه قلبی لازم و مشاهده ساير تست های تشخيصی مانند نوار قلب انجام گردد.

در صورت انجام اكو ، اگر بيماری خاصی داشتيد يا حتی در موارد نرمال ، گزارش اكوی انجام شده را نگه داری كنيد و در مراجعات پزشكی حتما همراه داشته باشيد.

دكتر اميرفرهنگی

متخصص قلب و عروق

کلینیک قلب من